Δευτέρα 6 Ιανουαρίου 2014

Το διονυσιακό δρώμενο των Μπαμπούγερων στο χωριό Καλή Βρύση Δράμας, παραμονές των Θεοφανείων [κείμενο, φωτογραφίες: Γιώργος Τσελώνης]

Κάθε χρόνο, τις παραμονές των Θεοφανείων και συγκεκριμένα το τριήμερο 6-7-8 Γενάρη, στα κατηφορικά στενά του χωριού Καλή Βρύση Δράμας τριγυρνούν νυχθημερόν μεταμφιεσμένα με μάσκες τα ζωόμορφα «Μπαμπούγερα» ζωσμένα με μεγάλες και βαριές κουδούνες στη μέση, χτυπώντας τους διαβάτες που συναντούν στο δρόμο τους με ένα πουγκί γεμάτο στάχτες, μαζεμένες από τις φωτιές που έκαιγαν στο τζάκια κατά τη διάρκεια του Δωδεκαημέρου. Χτυπώντας απαλά ή και… δυνατότερα τους διαβάτες στην πλάτη με το πουγκί (αναλόγως σε ποιον θα πέσεις) πραγματοποιούν μια άτυπη μαγική δέηση για να «φύγει το κακό» και να πάει η νέα χρονιά κατ' ευχήν. Ωστόσο –όπως εξιστορούν οι παλαιότεροι– τα Μπαμπούγερα τα παλιά χρόνια ήταν περισσότερο «επιθετικά» σε σχέση με σήμερα: Αν τυχόν συναντούσαν κάποιον στο δρόμο τους, τότε –αλίμονο– δεν τον άφηναν σε χλωρό κλαρί! Συγκεκριμένα, τρόμαζαν τους περαστικούς πειράζοντάς τους, χτυπώντας τους ή φράζοντάς τους τον δρόμο για να μην περάσουν! Ο μόνος τρόπος για να ξεφορτωθείς τα δαιμόνια ήταν να τους δώσεις συμβολικά ένα φιλοδώρημα - το οποίο εξάλλου ήταν κι αυτό που ζητούσαν εξαρχής από τους διαβάτες... Όπως συνηθίζεται μέχρι τις μέρες μας, το πρωί των Θεοφανείων τα Μπαμπούγερα –μικρής και μεγάλης ηλικίας– μαζεύονται έξω από την εκκλησία του χωριού κατά την ώρα του αγιασμού των υδάτων με σκοπό –ως άλλοι καλικάντζαροι– να μην αφήσουν τους πιστούς να εξέλθουν από το προαύλιο. Ασύλληπτης έμπνευσης είναι και τα αλλόκοτα χαρακτηριστικά της μάσκας των Μπαμπούγερων - και ιδιαίτερα η διπλή σειρά των δοντιών, για τα οποία χρησιμοποιούνται φασόλια! Οι μεταμφιεσμένοι φέρουν επίσης κολλημένο στο μέτωπο της μάσκας τους ένα στρογγυλό καθρεφτάκι για να τρομάζουν τα παγανά.
Αποκορύφωμα των αρχέγονων αυτών δρώμενων στην Καλή Βρύση –τα οποία έχουν τις ρίζες τους στη γιορτή των Ανθεστηρίων για την καρποφορία της γης και τη γονιμότητα των αγρών– αποτελεί μια αναπαράσταση διονυσιακού γάμου που πραγματοποιείται στην κεντρική πλατεία, αφού προηγουμένως μια μεγάλη πομπή έχει περάσει από τα στενά του χωριού. Αρχικά προηγείται η προετοιμασία και το ντύσιμο του γαμπρού και της νύφης (την οποία συνήθως υποδύεται ένας άντρας). Έπειτα οι δυο νεόνυμφοι ξεκινούν ο καθένας ξεχωριστά από το σπίτι του συνοδευόμενοι από το σόι τους. Σε κάποια φάση –κι ενώ πραγματοποιείται μεταφορά της προίκας– η νύφη αποχαιρετά τους δικούς της για να παραδοθεί στον γαμπρό. Ακολουθεί η συνάντησή τους κι έτσι η γαμήλια πομπή περνάει μέσα απ’ τα στενά του χωριού παρουσία Μπαμπούγερων και άλλων ζωόμορφων μεταμφιεσμένων, πάντα υπό τους ήχους του νταχαρέ ή νταϊρέ (είδος κρουστού) και της γκάιντας (εκείνες τις μέρες ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει και περιπλανώμενους τσιγγάνους από τις Σέρρες οι οποίοι επισκέπτονται το χωριό με τους ζουρνάδες τους). Μόλις η πομπή του κόσμου καταλήξει στην κεντρική πλατεία ακολουθεί στέψη της νύφης, χαιρετισμός των νεονύμφων με ξεκαρδιστικά και παμπόνηρα πειράγματα, καθώς και προσφορά χαρτονομισμάτων που καρφιτσώνονται στο στήθος τους. Όπως είναι φυσικό, η τελετή κλείνει με γαμήλιο γλέντι και χορό, στον οποίο συμμετέχουν όλοι οι παρευρισκόμενοι. Κατά τη διάρκεια του γλεντιού προσφέρονται στον κόσμο μεζέδες και κεράσματα, ενώ το κόκκινο κρασί ρέει άφθονο –όπως το γάργαρο νερό– από μια ειδικά διαμορφωμένη κάνουλα βαρελιού που είναι συνδεδεμένη με το κεφαλόβρυσο! Αξίζει να σημειωθεί ότι στην περιοχή έχουν έρθει στην επιφάνεια, έπειτα από ανασκαφές, τα απομεινάρια ενός ιερού που ήταν αφιερωμένο στη λατρεία του Διονύσου.
[Οι φωτογραφίες είναι από τον εορτασμό των Μπαμπούγερων τα Θεοφάνεια του 2012]

Δεν υπάρχουν σχόλια: